Otobüsle Avrupa Turu programlarımızın en heyecan verici rotalarından biri olan Hollanda’da, 2024 yılı programlarımızın tamamında Amsterdam konaklaması ve gezimizin yanı sıra Kuzey Hollanda’da yer alan Zaanse Schans ve Volendam’ı da hep birlikte keşfedeceğiz! (bkz. Hollanda yel değirmenleri)
Zaanse Schans Nerededir?
Zaanse Schans, Hollanda’da bulunan bir proje köydür. Hollanda’nın sanayi bölgesi Zaan’da eski yel değirmenleri ile evler taşınarak bu köy kurulmuştur. 18-19. yüzyıllarda bu bölgede yaşayan insanlar tıpkı o günlerdeki yaşamı ile birlikte bu köye taşınmışlardır. Bu bölge aynı zamanda Hollanda sanayi tarihi için önemli bir noktada olan açık hava müzesi niteliğindedir. Bu proje köyde köprüler, eski ahşap evler, atölyeler, yel değirmenleri ve sokaklar 18. yüzyıldan kalma bir köy görüntüsünü ortaya koyuyor. Köyün kuruluş hikayesi de güzel bir projeye dayanmakta.
Zaanse Schans Ve Yel Değirmenleri
18-19. yüzyıllarda Kuzey Hollanda’da bulunan Zaan Nehri’nin kıyı bölgelerine 600 adet yel değirmeni inşa edilmiştir. Sahip oldukları üretim gücü ile Batı Avrupa’nın en eski tarihli sanayi bölgesini oluşturmuşlardır. Bölgede kağıt üretiminden elmas parlatmaya, ağaç ve boya işlerinden peynir yapımına kadar çeşitli üretim ve ticaret alanları ile ilgilenilmekteydi. Ne var ki sanayi devrimi ile birlikte bu bölge de gerileme dönemine girmiştir. Buharın üretimde kullanımı ile beraber daha teknolojik bir sanayi ortamı oluşturulmuştur. Buhar gücünün kullanılmasıyla çalışan makineler, yel değirmenlerinin işlevselliğini azaltmıştır.
İlk inşa edildikleri tarihte sayısı 600 olan yel değirmenleri, ilerleyen dönemde önemli ölçüde azalmıştır. 1961’den 1974’e kadar bölgede halen varlığını sürdüren yel değirmenlerinin 8 tanesi Zaanse Schans’a taşınmıştır. Yine 35 ev , tekne ve kamyonlara yüklenerek Zaanse Schans’a taşınmıştır. Bu taşıma esnasında bölge halkı da taşınan yel değirmenleri ve evlerle beraber göç etmiştir. Taşınma sonrası evlerine yerleşen halk, atölye ve değirmenlerini kurup eski düzenlerini yeniden kurarlar. Halk yeni taşındıkları bölgede tıpkı eskiden olduğu gibi ürettikleri ürünleri tekrardan üretmeye başlar. Bu sayede Zaanse Schans olarak bilinen proje köyde 18 ve 19. yüzyıllarda olduğu gibi yeniden Hollanda sanayi tarihinde önemli bir yer edinen açık hava müzesi niteliğinde bir yer oluşturulmuştur.
Zaanse Schans
Köyde yer alan evler tipik Hollanda mimarisi ile uyumludur. Evlerde genellikle ahşap malzeme kullanılarak yapılmıştır. Bunda toprağın yumuşak olması etkilidir. Evlerde yeşil ve beyaz renkler hakimdir. Zaanse Shans dünya üzerinde yel değirmenlerinin halen işlediği az sayıda yer arasındadır. Bundan dolayı köyde en ilgi çekici yapılar yel değirmenleridir. Bugün halen 7 tane yel değirmeni Zaanse Schans’ta üretime devam etmektedir. Yel değirmenlerinin pek çoğu halka açıktır. Yel değirmenlerine ziyarete gelenler öğütme hususunda bilgiler alabilir. Yine çeşitli etkinlik ve gösteriler Zaanse Schans eşsiz yel değirmenlerinde düzenlenmektedir.
Zaanse Schans’ta bulunan değirmenlerden birisi rüzgar gücünü kullanıp boya imalatı gerçekleştiren “De Kat” adlı yel değirmenidir. 17. yüzyılın sonlarına doğru inşa edilen De Kat değirmeni, Hollanda’da boya imalatında kullanılan tek yel değirmeni olma özelliğine sahiptir.
Zaanse Schans Masalsı Yel Değirmenleri
Köyde sanayi tarihine odaklanmış olan çeşitli müzeler de bulunmaktadır. Bu müzelerde on sekizinci ve on dokuzuncu yüzyıllarda kullanılan giysiler, mutfak eşyaları ve fabrika malzemeleri bulunmaktadır. Köyde yedi adet müze bulunuyor. Bunlar arasında Hollanda’nın en büyük süpermarket zinciri olma özelliğindeki Albert Heijn’in müze dükkanıyla Tahta Ayakkabı Müzesi ve Fırın Müzesi en dikkat çekenlerden bazılarıdır. Yine çeşitli saatlerin bulunduğu Zaman Müzesi de köydeki ziyaret edilecek müzelerden biridir.
Zaanse Schans, halen aktif olarak varlığını sürdüren yel değirmenlerinin olduğu, dönemin özelliklerini yansıtan evler ve tarihe ışık tutan müzeler ile dolu olan Hollanda’nın eşsiz güzellikteki masalsı köyüdür. Hollanda tatili planlayanlar gezginler, gidilecek yerler listesine mutlaka Zaanse Schans de eklemeliler.